Operacja tarczycy – jak wygląda i ile trwa rekonwalescencja

Tarczyca jest największym gruczołem dokrewnym w ludzkim organizmie. Wydziela dwa hormony – tyroksynę i trójjodotyroninę, które sterują metabolizmem. Operacja tarczycy stanowi najczęściej jeden z etapów długotrwałego leczenia, kiedy farmakoterapia okazuje się już niewystarczająca lub w sytuacji, gdy stan pacjenta wymaga interwencji chirurgicznej. Wskazania do operacji tarczycy ustala lekarz endokrynolog lub chirurg – onkolog na podstawie badań zleconych po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego i przeanalizowaniu objawów pacjenta. Jak wygląda operacja tarczycy i późniejsza rekonwalescencja?

Najczęściej wskazaniem jest choroba tarczycy przebiegająca z jej powiększeniem, mowa o tak zwanym wolu. Niekiedy jednak istnieją wskazania do operacji mimo tego, że powiększenie jest niewielkie lub nawet niewidoczne. Tak się dzieje w przypadku małych guzków tarczycy. Stan zaburzonego (podwyższonego) wydzielania hormonów doprowadza z kolei do nadczynności tarczycy i sytuacji, kiedy leczenie farmakologiczne może okazać się niewystarczające – wtedy również istnieje konieczność przeprowadzenia operacji tarczycy. Do najczęstszych przyczyn częściowego lub całkowitego usunięcia tarczycy należą:

• zapalenie tarczycy,
• guzki tarczycy,
• nowotwory złośliwe lub podejrzenie ich obecności,
• wole guzkowate nadczynne (choroba Plummer-Vinsona),
• wole miąższowe nadczynne (choroba Gravesa-Basedova).

Każdy zabieg operacyjny poprzedzony jest serią badań potwierdzających diagnozę i określających stan ogólny pacjenta. W przypadku tarczycy wśród takich badań są: badania wydzielania hormonów tarczycy, USG, scyntygrafia, biopsja aspiracyjna cienkoigłowa i inne.

Każda operacja tarczycy wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. Pacjent jest ułożony na plecach, z głową odgiętą do tyłu, w sposób uwidaczniający część szyi w miejscu, w którym znajduje się tarczyca. Operator wykonuje poprzeczne nacięcie skóry w dolnym odcinku szyi. Następnie uwidacznia i wypreparowuje obydwa płaty tarczycy, odcinając i podwiązując wszystkie naczynia krwionośne biegnące do tarczycy. Po usunięciu części lub całości organu, do rany zakładany jest dren (cienka rurka z tworzywa sztucznego) umożliwiający odprowadzenie wydzieliny z rany (dren pozostaje w tym miejscu przez kilka dni). Potem cała rana jest zaszywana, co stanowi ostatni etap operacji wycięcia tarczycy (lub jej części). Do zaszycia rany najczęściej stosowane są szwy wchłanialne, niewymagające zdejmowania ich po pewnym czasie.

Długość trwania samego zabiegu może być różna, bo zależy od wielu czynników: ogólnego stanu pacjenta, jego wieku, stopnia skomplikowania danego przypadku czy nieoczekiwanych utrudnień ujawniających się już po rozpoczęciu operacji. Jeśli wszystko idzie gładko i planowo, operacja tarczycy może trwać kilkadziesiąt minut.

Pobyt w szpitalu w przypadku planowego usunięcia tarczycy (lub jej części) trwa zwykle – jeśli nie mają miejsca żadne powikłania – kilka dni. Rekonwalescencja pooperacyjna jest natomiast znacznie dłuższa i obwarowana pewnymi ograniczeniami.

Po operacji tarczycy pacjent musi ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich i zakazów dotyczących rekonwalescentów.

• Należy bardzo skrupulatnie podchodzić do przyjmowania przepisanych leków.
• Nie wolno się przemęczać ani nosić dużych ciężarów. To, jak długo nie można dźwigać po operacji tarczycy, zależy od tempa gojenia się rany pooperacyjnej. Zwykle warto nie forsować się przez kilka tygodni.
• Po operacji tarczycy pacjenci borykają się przez pewien czas z trudnością w przełykaniu, dlatego w okresie kilku dni od zabiegu najlepiej spożywać tylko płynne lub półpłynne posiłki.
• Rana po zabiegu może boleć, dobrze więc – po konsultacji z lekarzem – wspomóc się środkami przeciwbólowymi. To, jak długo boli szyja po operacji tarczycy jest jednak sprawą subiektywną. Niektórzy czują się w miarę komfortowo już po kilku czy kilkunastu dniach, inni odczuwają ból nawet przez kilka tygodni.
• Pozostaje jeszcze kwestia pielęgnacji rany po wycięciu tarczycy (lub jej części). Na skórze jest poprzeczy ślad po cięciu chirurgicznym. Wiele osób martwi się o to, jak wygląda szyja po operacji tarczycy, jak dbać o taką ranę i jaka blizna po niej zostaje. Dużo zależy od jakości stosowanych opatrunków. W pielęgnacji ran pooperacyjnych pomagają silikonowe plastry z opatrunkiem Cosmopor (będące wyrobami medycznymi) stanowiące skuteczną barierę dla drobnoustrojów i doskonale chroniące ranę przed urazami mechanicznymi. Umożliwiają one także bezbolesną zmianę opatrunku. Silikon nie powoduje bólu przy zdejmowaniu go z delikatnej, cienkiej i obolałej skóry szyi. Ułatwia również prawidłowe gojenie.

Jak każdy zabieg chirurgiczny, również operacja tarczycy niesie ze sobą możliwość wystąpienia powikłań. Oto najczęściej spotykane problemy.

• Krwawienie z rany po wycięciu tarczycy – występuje w krótkim czasie po operacji (mniej więcej do 24 godzin) i najczęściej wymaga powtórnej interwencji chirurgicznej.
• Zakażenie rany pooperacyjnej – lekka opuchlizna, zaczerwienienie i bolesność to stan typowy tuż po zabiegu. W przypadku utrzymujących się dolegliwości lub pojawiających się powtórnie po pewnym czasie, należy jednak podejrzewać zakażenie, które może wymagać podania antybiotyków. Stan ten rzadko jest powodem powtórnej inferencji chirurgicznej.
• Porażenie strun głosowych – ze względu na uwarunkowania anatomiczne operacja tarczycy może prowadzić niekiedy do powikłań związanych z porażeniem strun głosowych wskutek uszkodzenia nerwu krtaniowego wstecznego. Sytuacja ta wymaga leczenia laryngologicznego. Zdarza się – na szczęście – dość rzadko.
• Obustronne porażenie strun głosowych – jeszcze rzadszym powikłaniem jest konieczność wykonania tracheotomii, czyli założenia specjalnej rurki poprzez nacięcie wykonane w tchawicy, w celu zapewnienia drożności dróg oddechowych.

Wśród pozostałych powikłań może wystąpić między innymi trwała niedoczynność przytarczyc (w przypadku usunięcia wszystkich przytarczyc). Wymaga to stałego przyjmowania preparatów wapnia i witaminy D. Możliwa jest także chrypka po operacji powstająca w wyniku intubacji albo podrażnienia strun głosowych w trakcie zabiegu. Chrypka ustępuje w ciągu kilku dni, maksymalnie kilku tygodni po operacji tarczycy. Częstym powikłaniem jest również przejściowa niedoczynność przytarczyc po całkowitej resekcji tarczycy. Niedoczynność pojawia się w wyniku czasowych zaburzeń ukrwienia przytarczyc. Wymaga farmakoterapii i ustępuje zazwyczaj po kilku tygodniach od operacji. Obrzęk rany pooperacyjnej występujący u części pacjentów jest zjawiskiem prawidłowym, o ile nie towarzyszy mu nadmierne zaczerwienienie skóry i gorączka. Ustępuje samoistnie w miarę gojenia. U pacjentów cierpiących z powodu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego mogą pojawić się bóle głowy, oczu lub okolicy uszu. To skutek ułożenia głowy w odgięciu w czasie operacji tarczycy.

***

Operacja tarczycy to często jeden z etapów długiego leczenia. Pacjenci wymagają najczęściej długotrwałego przygotowania do operacji i ustabilizowania poziomu hormonów tarczycy, a po operacji przyjmowania leków w określonej dawce już do końca życia. Rezygnacja z leczenia operacyjnego tarczycy grozi poważnymi konsekwencjami: powikłaniami ze strony układu krążenia, oddechowego czy rozwojem choroby nowotworowej (w przypadku nowotworów tarczycy). Odwlekanie operacji sprawia, że z czasem staje się ona trudniejsza do przeprowadzenia i zwiększa się ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych.

Zobacz też: jak się przygotować do operacji tarczycy